Συνομιλώντας με τη Mina Rad, σκηνοθέτη και παραγωγό γαλλικών ντοκιμαντέρ (World Cultural Diversity Production), διευθύντρια φεστιβάλ, με την ευκαιρία της διαμονής της στην Ερεσό για το γύρισμα της τριλογίας της για το Θεόφραστο.
Τι σας ώθησε να κάνετε αυτή την ταινία; Πώς σας ενέπνευσε ο Θεόφραστος;
Όταν κοιτάζω το νησί στην Ερεσό, τα κύματα τραγουδούν στο μυαλό μου αυτό το ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη: «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες , γεμάτος γνώσεις…».
«Στο μονοπάτι του Θεόφραστου, του πατέρα της οικολογίας», είναι μια σειρά ντοκιμαντέρ που κάνω στη Λέσβο.
Ήταν η Ιθάκη μου.
Το χωριό Ερεσός με την αρχαία ιστορία του μου πρόσφερε το πιο εμπνευσμένο ταξίδι στο χρόνο, στην ιστορία, στη φιλοσοφία και στην ανακάλυψη των Ερεσσιωτών που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία
πολιτιστική τους κληρονομιά, τον ερεσιώτικο πολιτισμό. Κοιτάζοντας το ταξίδι που έκανα γράφοντας, κάνοντας τα γυρίσματα, το μοντάζ ,την παραγωγή και διανομή, συνειδητοποιώ πόσο πλούσιος ήταν ο δρόμος.
Επέστρεψα στο νησί της Λέσβου στην Ελλάδα, το αρχαίο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, το 2022. Ήταν πριν από 30 χρόνια που είχα ανακαλύψει τη Λέσβο, με μια μοτοσυκλέτα, μέσα από μη ασφαλτοστρωμένους δρόμου,ς ως νεαρή ταξιδιώτισσα και διεθνής δημοσιογράφος.
Όλα αυτά τα χρόνια κράτησα τη μυρωδιά των αρωματικών φυτών, τη ρίγανη και το θυμάρι και τη γεύση από τα μαγικά σύκα στο στόμα μου. Κράτησα στη μνήμη μου τον ήλιο να ανατέλλει πάνω από τα κίτρινα βουνά και το απολιθωμένο δάσος. Τη χώρα των πυροκλαστικών πετρωμάτων, των απολιθωμάτων, των
βουνών χρωματισμένων με σπάνια λουλούδια και φυτά, που περιλαμβάνει περισσότερες από 300 ποικιλίες πουλιών, σχεδόν έντεκα εκατομμύρια ελιές, χιλιάδες καστανιές, φοίνικες και συκιές.
Στο πλαίσιο της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της κλιματικής αλλαγής, αποφάσισα να επιστρέψω στη Λέσβο για να μάθω περισσότερα για τον Ερέσιο φιλόσοφο και πατέρα της οικολογίας, Θεόφραστο.
Η ιστορία της βοτανικής οφείλει στον Θεόφραστο την πρώτη συστηματική ταξινόμηση και εξήγηση των φυτών και των χρήσεών τους. Ήθελα να καταλάβω με την υπερθέρμανση του πλανήτη, τι συνεισφορά μπορούμε να έχουμε και τι πρωτοβουλίες μπορούμε να πάρουμε για να «σώσουμε τον πλανήτη μας».
Ήρθα στη Λέσβο για να μάθω πόσο ζωντανή είναι ακόμα η μνήμη του Θεόφραστου και ποια ήταν η φιλοσοφία του.
Μέσα από αυτό το ταξίδι μπόρεσα να ανακαλύψω τους ανθρώπους, τα μέρη, τις καλλιέργειες, το απολιθωμένο δάσος, το γεωπάρκο, τον παλιό πολιτισμό της Ερεσού, έναν τρόπο ζωής μέσω του οποίου μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη μας για τις επόμενες γενιές. Το βιβλίο της Suzanne Amigues
«Theophrastus of Eressos» ήταν ο οδηγός μου. Η περιγραφή της για τα λουλούδια, τα δέντρα και το κρασί βοήθησε να βρεθούν οι χαρακτήρες της ταινίας που μπορούν να εξηγήσουν περισσότερα για τον
πατέρα της βοτανικής.
Τι σας έχει εντυπωσιάσει περισσότερο κατά τη διάρκεια του γυρίσματος της ταινίας;
Το να κάθεσαι μπροστά στη Βίγλα, να βλέπεις τον λόφο όπου η Ακρόπολη και οι βράχοι γύρω της έχουν κρατήσει τα μυστικά της αρχαίας ιστορίας, (από τον 7ο αιώνα π.Χ.), είναι έμπνευση. Οι βράχοι, τα δέντρα, η καλλιέργεια των σταφυλιών, οι παλιοί τοίχοι και τα ερείπια γύρω τους έχουν κρατήσει τη μνήμη του παρελθόντος. Αναζήτησα τους οπαδούς του Θεόφραστου. Αναζήτησα τους ανθρώπους που
ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία. Μέσα από την καλλιέργεια των σταφυλιών, των ελαιόδεντρων και των βιολογικών αγροκτημάτων, στο Σίγρι και στην Ερεσό, συνειδητοποίησα πώς η «εποχικότητα, η φρεσκάδα, η εντοπιότητα» μπορεί να είναι η συμβολή του καθένα μας στη διάσωση τον πλανήτη μας.
Μεγάλη αποκάλυψη για μένα, ήταν τα λόγια του φιλοσόφου Θεόφραστου, του φιλόσοφου και ιστορικού Φανία και της ποιήτριας Σαπφούς πάνω στο μνημείο σε μορφή πυραμίδα .
Όταν ολόκληρος ο κόσμος κινδυνεύει από την κλιματική αλλαγή, τα λόγια του Θεοφράστου «επαινείτε και αγαπάτε τον πλανήτη μας γη» μας δείχνουν τη λύση για να σώσουμε τον πλανήτη μας. Ως Ιρανή που ζει τώρα στη
Γαλλία, με συγκίνησε βαθιά τη φράση του Φανία: «αναζητώντας την ισότητα και τη δημοκρατία». Αυτό που είπε τον 4ο π.Χ. εξακολουθεί να είναι πραγματικότητα της πολιτικής κατάστασης σήμερα! Το μήνυμα της Σαπφούς μας καλεί «να αγαπάμε και να μην κάνουμε πόλεμο» ενώ ο πόλεμος μαίνεται σε όλο τον κόσμο.
Πώς ήταν η διαδικασία των γυρισμάτων, του μοντάζ και της παραγωγής αυτής της ταινίας; Ποια ήταν η μέθοδος σας;
«Είναι καλύτερο να κάνεις μια ταινία μικρού μήκους, που δημιουργεί περιέργεια, παρά να κάνεις μια μεγάλη ταινία που κάνει τους ανθρώπους να κοιμούνται». Αφού έχω κάνει περισσότερα από δέκα ντοκιμαντέρ για την πολιτιστική κληρονομιά στη Γαλλία, τον Καναδά, το Ιράν και τη Βραζιλία, έχω πάντα αυτή τη φράση στο μυαλό μου κατά τη διάρκεια του μοντάζ της ταινίας. Γι' αυτό αντί να κάνω μια μεγάλη ταινία, αποφάσισα να κάνω μια τριλογία. Ο Jean Rouch, ο πατέρας του ντοκιμαντέρ στη Γαλλία, λέει:
«Φτιάχνουμε την ταινία με τους χαρακτήρες, όχι σχετικά με αυτούς». Ζητούσε
ανατροφοδότηση από τους χαρακτήρες του, ενσωματώνοντας τις απόψεις τους. Ακολουθώντας τα βήματά του, η διαδικασία δημιουργίας αυτής της ταινίας ήταν συμμετοχική και συνεργατική, δηλαδή, η ταινία έχει αναπτυχθεί ζητώντας «ανατροφοδότηση» από τους χαρακτήρες και ενσωματώνοντας την
άποψή τους. Κάθε μέρος της ταινίας έχει ολοκληρωθεί και μονταριστεί μετά από κάθε ανατροφοδότηση. Με την εθελοντική δουλειά όλων μας, κειμενογράφου, σκηνοθέτη, παραγωγού, μοντέρ και χαρακτήρων που εμφανίζονται, δημιουργήσαμε αυτή την Τριλογία, το καλοκαίρι του 2023.
Γιατί Τριλογία; Ποιο είναι το περιεχόμενο της Τριλογίας και για ποιο κοινό προορίζεται;
Αφού δείξαμε την τελευταία μεγάλη έκδοση της ταινίας σε όλους τους χαρακτήρες και ακούσαμε τις
παρατηρήσεις τους, αποφασίσαμε να κάνουμε όχι μια μεγάλη ταινία, αλλά μια τριλογία, και να επικεντρωθούμε σε συγκεκριμένα επιμέρους θέματα. Η τριλογία, έτσι, είναι πιο εστιασμένη και στοχεύει σε κοινό με διαφορετικά ενδιαφέροντα: πανεπιστήμια, ιστορικοί, οικολόγοι, βοτανολόγοι,
Ερέσιοι…
Το πρώτο μέρος της τριλογίας αφορά τον Θεόφραστο της Ερεσού, τη γενέτειρά του, τη σχέση του με τον Αριστοτέλης και τον τρόπο που έχει διασωθεί το έργο του. Είναι στα ελληνικά.
Το δεύτερο μέρος της τριλογίας αφορά στο μήνυμα και την έρευνα του Θεόφραστου ως πατέρα της βοτανικής και της οικολογία.
Το τρίτο μέρος της τριλογίας αφορά στους ανθρώπους που ακολουθούν το «μονοπάτι του Θεόφραστου» με βιοκαλλιέργειες και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν για να σώσουν τον πλανήτη
μας. Το δεύτερο και τρίτο μέρος της οικολογίας είναι στα αγγλικά και στα γερμανικά.
Αυτό το ντοκιμαντέρ τριλογίας ήταν ένα απίστευτο ταξίδι. Τελείωσα την ταινία και έφυγα από τη Λέσβο
γεμάτη εποικοδομητικές εντυπώσεις. Έχω εμπνευστεί από όλους τους ανθρώπους που γνώρισα και τις
δικές τους πρωτοβουλίες για να αλλάξουν τον τρόπο που ζούμε. Αυτές οι πρωτοβουλίες δείχνουν ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να ακολουθήσει το μονοπάτι του Θεόφραστου.
Αυτό το ταξίδι με ενθάρρυνε να ετοιμάσω άλλη μια σειρά ντοκιμαντέρ για το επιστημονικό έργο του Θεόφραστου.
Σε αυτό το ταξίδι ανακάλυψα μια άλλη Λέσβο, διαφορετική από ό,τι έβλεπα πριν από 30 χρόνια. Η πολιτιστική και η φυσική κληρονομιά του παρελθόντος εκτιμάται περισσότερο και αυτο φαίνεται στις
πρωτοβουλίες που παίρνουν πολλοί άνθρωποι στη Λέσβο.
Τώρα που η φωτιά έχει εισβάλει στην Ελλάδα και οι πλημμύρες έχουν καταστρέψει ύπαιθρο και πόλεις, εμείς είναι ανάγκη να ακολουθήσουμε, περισσότερο από ποτέ, το μονοπάτι του Θεόφραστου.
Το ταξίδι για εμάς μόλις ξεκινά.
Τώρα που σκέφτομαι τη Λέσβο, η μνήμη των κυμάτων ψιθυρίζει στο μυαλό μου αυτό το ποίημα του Κωνσταντίνος Καβάφης:
« Η Ιθάκη σας χάρισε το όμορφο ταξίδι.
Χωρίς αυτήν δεν θα βγαίνατε ποτέ στο δρόμο. »
Η Λέσβος μου χάρισε το όμορφο ταξίδι στον χρόνο και την ιστορία. Χωρίς τη Λέσβο δεν θα έβγαινα ποτέ στον δρόμο του πατέρα της βοτανικής.
Comments