Την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη πολιτιστική συνάντηση των μελών και φίλων του συλλόγου μας στο Μουσείο Μπενάκη (κτ. Πειραιώς). Η επιλογή να ξεκινήσουμε από αυτό το μουσείο, σχετίζεται με την έκθεση που συνδιοργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών με τίτλο: "Λάμψη – Καταστροφή – Ξεριζωμός – Δημιουργία", αφιερωμένη στα 100 χρόνια μνήμης από τη μικρασιατική καταστροφή, γεγονός που ήθελε να τιμήσει και ο σύλλογός μας . Στην έκθεση μας ξενάγησε η επιμελήτρια βυζαντινών αρχαιοτήτων, κα Μάρα Βερυκόκου.
Τη δημιουργία της έκθεσης υποστήριξαν πολυάριθμοι οργανισμοί, ιδρύματα και ιδιώτες, παραχωρώντας εκθέματα από τις πολύτιμες συλλογές τους. Με τον τρόπο αυτό προβλήθηκε το σημαντικό έργο αυτών των φορέων χάρη στο οποίο διασώθηκαν η ιστορία και ο πολιτισμός του μικρασιατικού ελληνισμού.
Η έκθεση φιλοδοξεί να παρουσιάσει μέσα από τρεις μεγάλες ενότητες το χρονικό του ελληνισμού της Μικράς Ασίας κατά την περίοδο της ακμής του πριν τους διωγμούς, τη δραματική περίοδο 1919-1923, καθώς και την περίοδο της εγκατάστασης και ενσωμάτωσής του στην Ελλάδα. Στόχος της πρώτης ενότητας είναι να περιγράψει τη ζωή σε τέσσερις γεωγραφικές περιοχές: την Ιωνία και τα δυτικά παράλια, τον Πόντο, την Καππαδοκία και τα νότια παράλια, και την Ανατολική Θράκη. Η δεύτερη ενότητα εξιστορεί τους διωγμούς, τη μικρασιατική εκστρατεία, την καταστροφή του 1922, το πρώτο κύμα προσφύγων και την ανταλλαγή πληθυσμών. Η τελευταία ενότητα επικεντρώνεται στην εγκατάσταση και την ενσωμάτωση των εκπατρισμένων στην Ελλάδα καθώς και στην επίδραση που η παρουσία τους είχε σε πολλούς τομείς της ελληνικής κοινωνίας.
Το χρονικό αυτό ξετυλίγεται μέσα από χάρτες, φωτογραφίες, κινηματογραφικό υλικό, έργα τέχνης, εικόνες, εκκλησιαστικά κειμήλια, ενδυμασίες, κοσμήματα, χειροτεχνήματα, προσωπικά αντικείμενα, πολεμικά κειμήλια, εκτεταμένο αρχειακό υλικό, εφημερίδες, επιστολές και κάρτες, και πολλά άλλα τεκμήρια. Αποσπάσματα από προσωπικές μαρτυρίες συμπληρώνουν την αφήγηση του χρονικού.
Τμήμα του επιλόγου της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην ίδρυση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών το 1930 από τη Μέλπω και τον Οκτάβιο Μερλιέ. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά ιδρύματα έρευνας της ιστορίας και του πολιτισμού των Μικρασιατών Ελλήνων. Το αρχείο προφορικής ιστορίας του είναι μοναδικό. Συγκροτήθηκε με βάση τις μαρτυρίες περισσοτέρων από 5.000 εκπατρισμένων πρώτης γενιάς, ενώ το Μουσικό Λαογραφικό του Αρχείο περιέχει σπάνιες ηχογραφήσεις, αδημοσίευτα χειρόγραφα και έγγραφα.
Ανάμεικτα τα συναισθήματα που μας προκάλεσε η πλούσια αυτή έκθεση. Θαυμασμός για τη λάμψη του ελληνισμού με την πανάρχαια παρουσία του στη Σμύρνη, στον Πόντο, στη Θράκη, στην Καππαδοκία και στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στεναχώρια για το διωγμό και τον ξεριζωμό τόσων και τόσων ψυχών που βρήκαν καταφύγιο στα ελληνικά νησιά και στην ενδοχώρα. Και πάλι όμως θαυμασμός για την προσφορά των μικρασιατών προσφύγων που ανέστησαν την χώρα μας μέσα από την επιχειρηματική και πνευματική δράση και προκοπή τους στη νέα γη.
Προσωπικές μνήμες από οικογενειακές αφηγήσεις πολλών συμπατριωτών μας αναδύθηκαν και όπως είπαν "ήταν σαν να κάναμε ένα μνημόσυνο σε όλους τους προγόνους που ξεριζώθηκαν από τις χαμένες πατρίδες".
Είναι χρέος όλων μας να τιμήσουμε τη μνήμη μαθαίνοντας , από διαφορετικές πηγές , τι συνέβη πριν από την εθνική καταστροφή του 1922 και πού φταίξαμε κι εμείς οι ίδιο. Αυτός θα ήταν ένας ωφέλιμος “εορτασμός”*
*Συνέντευξη του Θ. Κοντάρα, εκπαιδευτικού, με καταγωγή από το Σιβρισάρι που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη διαφύλαξη της μνήμης , διασώζοντας σπαράγματα μουσικής, χορού , μαρτυριών ενδυμασιών από τις παλιές πατρίδες. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/9/22